Heb jij zin om zelf een sportcoach te worden? Maar weet je niet hoe je aan deze opleiding moet beginnen? Dan vind je hieronder een opsomming van verschillende manieren om met deze opleiding te starten.
Afstandsonderwijs
Heb je niet zoveel tijd om je te verplaatsen? Of heb je geen vervoer? Maar wil je wel een erkend diploma? Geen probleem! Met afstandsonderwijs studeer je vanop afstand en leg je na de opleiding gewoon een examen af op één van de examenlocaties.
Ben je geinteresseerd? Neem dan zeker eens een kijkje op de site van centrum voor afstandsonderwijs.
Ben je overdag druk bezig maar wil je toch graag een diploma als sportcoach? Dan is avondonderwijs geschikt voor jou! Om het diploma van sportcoach te halen, volg je gedurende één schooljaar enkele avonden les.
Op deze site vind je alles wat je moet weten over de cursus sportcoach in avondonderwijs.
Ben je net afgestudeerd in het secundair onderwijs en wil je een sport- en beweegprofessional worden? Dan is deze bachelor ideaal voor iemand als jij! Na het behalen van deze bachelor heb je een diploma van trainer, coach en ondernemer op zak.
Spreekt dit jou aan? Bekijk dan rustig eens de sites van deze Hogescholen.
Mbo staat voor middelbaar beroepsonderwijs en hbo voor hoger beroepsonderwijs. Een mbo-opleiding is dus een goede basis om aan een hbo-opleiding te beginnen. Maar je kan natuurlijk ook zonder mbo met de hbo- opleiding sport en bewegen starten. Wat is nu het grote verschil? De mbo-opleiding Sport en Bewegen is vooral gericht op uitvoering van sportactiviteiten, sport en bewegen staan hier centraal. De hbo-opleiding Sport & Bewegen richt zich naast uitvoerende taken ook op onderzoeken, projecten, het opstellen van beleid en ontwikkelen van programma’s. Daarnaast staan bij de hbo-opleiding Sport en Bewegen zowel bewegen als gezondheid centraal.
In België zijn de termen “sportcoach” en “personal trainer” nog niet echt bekend. In de Verenigde Staten bijvoorbeeld zijn deze niet weg te denken. Ook Nederland is ons zoals gewoonlijk een stapje voor. In deze landen zijn er voor de coaches dan ook veel meer werkaanbiedingen dan In België. Iedereen kent het woord “sportcoach” maar toch zijn er nog niet veel mensen die gebruik maken van de diensten van zo’n coach. Maar de sector begint hier toch stilaan op gang te komen.
Sportcoaches in België
Toch zijn er al enkele sportievelingen die werken als sportcoach in België. In de onderstaande link vind je gegevens van bestaande sportcoaches in België. Bij hen kan je informatie vragen als je zelf als sportcoach wil beginnen of als je je sportief wil laten begeleiden door één van hen.
Steeds meer bedrijven schaffen een sportcoach aan voor hun personeel. Wanneer we fysiek gezonder zijn, zijn we mentaal gezonder en gaan we beter werk leveren. Ook is het een goede manier om aan teambuilding te doen. Je personeel wordt fitter, productiever en werkt beter samen. Niks dan voordelen dus!
Sportcoaching = teambuilding
Het bedrijf Fitsports heeft een manier gevonden om jouw personeel te motiveren. Het combineren van sport- en teambuildingsactiviteiten bevordert de sfeer tussen de werknemers en het is goed voor de gezondheid. In onderstaande link vind je de werking van Fitsports terug en hun visie en werking over sportcoaching voor bedrijven. Want sportcoaching = teambuilding!
Op JOE fm was er een gesprek over de nieuwe trend van bedrijven om sportcoaches in te zetten tegen burn-outs. Bij Volvo cars Gent en bij VRT passen ze al sportcoaching toe. Als je mensen fysiek fit krijgt, gaan ze ook mentaal veel veerkrachtiger zijn en gaan ze minder snel een burn-out krijgen. Mensen gaan dus beter presteren als ze fit zijn. Het personeel wordt niet enkel fysiek getraind maar krijgt ook advies hoe mentaal met stress om te gaan, gebruikt stappentellers, houdt vergaderingen rechtstaand,…
Beluister hieronder het volledige gesprek.
Fit op het werk
Vele werkgevers proberen hun werknemers te stimuleren om gezonder te leven. Want als werknemers zich fit voelen, worden ze minder snel ziek. Sport op het werk verhoogt bovendien de arbeidsproductiviteit aanzienlijk. Veel grote bedrijven huren een sportcoach in om hun personeel te laten sporten.
De voordelen van sport op het werk even voor u opgesomd.
Minder afwezigheid door rugklachten
Meer ontspannen personeel met minder stress
Tevreden personeel
Fit en gezonder personeel
Minder verloop van werkkrachten
Meer sociaal contact tussen de werknemers
Minder kans op hypertensie, diabetes, osteoporose, enz.
Meer zelfvertrouwen en motivatie onder de werknemers
In de sportwereld werd “coach” voor het eerst gebruikt zoals wij deze kennen. Het is iemand die als beroep adviezen en begeleiding geeft, mensen traint en hen tot goede prestaties probeert te brengen. Een sportcoach houdt zich niet enkel bezig met fysieke training maar is ook een begeleider van sportactiviteiten op zowel geestelijk als emotioneel niveau.
Bekijk zeker het onderstaand filmpje “What is a sports coach?”!
Taken van een sportcoach?
1. Personal training
Veel mensen hebben al gehoord van de term “personal training” maar weten niet juist hoe het te werk gaat. Daarom wordt hier stap voor stap uitgelegd wat er bij personal training gebeurt.
Personal Training houdt in principe het volgende in:
‘het informeren, motiveren en begeleiden van een sporter op individuele basis om met hem of haar het gestelde gezondheids- of bewegingsdoel te bereiken’
Informeren
De Personal Trainer zal de sporter alle informatie geven die deze nodig heeft om:
Te beginnen met bewegen/sporten.
De bewegingen/sporten op een verantwoorde wijze uit te voeren.
Door te gaan met bewegen/sporten.
Een gezondere levensstijl aan te leren.
Verder zal de Personal Trainer de sporter alle overige informatie geven die hij/zij nodig heeft, of gewoon wil weten!
Motiveren
Een zeer belangrijk onderdeel van Personal Training is het motiveren van de (aankomende) sporter om een gezondere, sportieve levensstijl aan te nemen.
Voor veel mensen is het beginnen met bewegen een groot struikelblok. Ook een groot probleem is het doorgaan met bewegen, nadat men begonnen is. In de praktijk begint men met vrienden te sporten, maar door het bijvoorbeeld wegvallen van een vriend of vrienden zou het wel eens kunnen dat je er zelf ook de brui aan geeft.
De Personal Trainer is altijd beschikbaar voor de sporter tijdens de training en zal de sporter de nodige feedback geven en deze motiveren om zich volledig aan de training te wijden. Sommige mensen kiezen ervoor om levenslang met een personal trainer te werken, anderen willen tijdelijk met een personal trainer werken om van daaruit alleen verder te gaan. Ben je iemand die de motivatie liever bij zichzelf zoekt, dan is de lifestyle-training formule iets voor jou. De lifestyle-training formule stoomt jou klaar om op een zelfstandige en verantwoordelijke manier goede resultaten te halen op lange termijn zonder verdere externe hulp, ingewikkelde apparaten of afhankelijkheid.
Begeleiden
De Personal Trainer begeleidt de sporter (desgewenst) op ieder gebied van zijn nieuwe levensstijl. In de praktijk kan dat zijn:
Meegaan naar een sportcentrum, en daar de volledige training begeleiden (oefeningen uitleggen, helpen bij de uitvoering, etc.)
Opstellen van trainingsschema’s die de sporter als leidraad gebruikt tijdens zijn trainingen.
Geven van voedingsadviezen.
Meegaan om sportkleding aan te schaffen.
Etc, etc, etc.
Individueel
Het belangrijkste aspect van Personal Training is, dat alle aandacht van de Personal Trainer gericht is op de sporter, zodat deze zo snel en zo gezond mogelijk zijn of haar gestelde trainingsdoel bereikt.
Dit houdt automatisch in dat Personal Training niet in groepsverband kan worden gegeven daar dit de individuele aandacht in de weg staat.
Twee sporters is het maximale aantal dat ‘individueel’ begeleid kan worden op een goed niveau. Wenst u toch in grotere groepen met een personal trainer te gaan bewegen, dat kan perfect maar dan noemen we het een professionele begeleiding ipv. Personal Training.
Doel
De sporter en de Personal Trainer stellen in overleg een haalbaar doel vast voor de sporter.
Dit doel zal de leidraad zijn voor de begeleiding. Doelen kunnen zeer uiteenlopend en persoonlijk van aard zijn, bijvoorbeeld:
Vindt u een personal trainer te duur? Train je liever in groep? Dan is small group training de oplossing! Hier train je samen met anderen voor minder geld maar met dezelfde professionele begeleiding als bij een personal training.
Wat is een Small Group training?
Een Small Group bestaat uit maximaal 6 personen. Bij deze beperkte omvang is persoonlijke begeleiding in de training heel goed mogelijk en het samen sporten werkt vaak extra motiverend en uitdagend. Je kan je eigen groep starten met bekenden of deelnemen aan een opgerichte groep. Een Small Group trainingssessie duurt 45 tot 55 min en de workouts zijn speciaal afgestemd op kleine groepjes (max 6 pers) en zijn voornamelijk gericht op conditie en functioneel trainen.
Wat doe je in een Small Group training?
Er is veel mogelijk: van cardio- tot krachttraining, van lichaamshouding tot flexibiliteit en van stabiliteit tot coördinatie en meer. Alle spiergroepen komen aan bod. Als u van afwisseling houdt en niet snel verveeld wil raken dan is Small Group Training echt wat voor u.
Voor wie is Small Group training?
Small Group Training is voor iedereen geschikt die er van houdt in groepsverband te trainen, maar ook graag de extra uitdaging van een persoonlijke gerichte training aan wil gaan. Ook voor mensen die na hun Personal training traject toch begeleiding willen blijven houden.
“Een gezonde geest in een gezond lichaam”. Een uitspraak die je wellicht wel al eens gehoord zult hebben. Het is dus belangrijk om je gezondheid optimaal te houden. Waarom we slimmer worden van sporten en hoe we het risico op depressie en dementie kunnen verminderen, vind je in het onderstaande artikel.
Uit die luie stoel! Sporten maakt u ook slimmer
02/09/15 om 14:40 – Bijgewerkt om 14:40
Als u dagelijks dertig minuten beweegt, werkt u aan uw geestelijke gezondheid en vermindert u het risico op dementie en depressie. Volgens recent onderzoek wordt u er zelfs slimmer door. Een halfuur flink wandelen of fietsen volstaat. Net als intens tuinieren. ‘Hippocrates wist al dat mensen met een slecht humeur gebaat waren met een fikse wandeling.’
Ursula Cezanne was rondjes aan het malen op haar hometrainer toen ze merkte dat er in haar hoofd iets aan het veranderen was. ‘Het was alsof ik een klik voelde’, zegt de 76-jarige Berlijnse, die haar leven kort daarna een nieuwe wending gaf en het jarenlange suffen in de zetel inruilde voor een carrière als actrice.
Ursula was een van de 52 deelnemers aan een grote studie van het Max-Planck-Institut für Bildungsforschung (MPIB) over de effecten van langdurig volgehouden fysieke inspanning op het brein. De gemiddelde leeftijd van de deelnemers bedroeg 66 jaar; Ursula was een van de ouderdomsdekens. Het grootste deel van haar actieve leven was bewegen bijzaak. 23 jaar lang baatte ze samen met haar eerste man een slagerskraam uit in een markthal in de Berlijnse wijk Kreuzberg. Ze werd zwanger van een meisje met Down, haar man wou geen gehandicapt kind en een paar jaar later strandde hun huwelijk. Ze hertrouwde met een academicus en bleef thuis om te zorgen voor haar kind.
Tien jaar later liet ook haar tweede man haar in de steek. Ursula zette amper nog een voet buiten de deur, haar sofa werd haar beste vriend en zowel haar gewicht als haar bloeddruk begonnen aan een spectaculaire klim. In 2012 reageerde ze op een advertentie van het MPIB. ‘De psychologen zochten oudere vrouwen en mannen voor wie beweging een vervelend nevenverschijnsel was.’ Zes maanden lang moesten de deelnemers elke week in totaal drie uur lang fietsen op een hometrainer. Voor en na de trainingsfase van een half jaar, werden hun cognitieve functies – geheugen, taal, logisch en ruimtelijk inzicht – getest. ‘Ik voel me na die periode van intensief fietsen niet alleen lichamelijk sterker, ook mijn geest is veel levendiger en scherper’, getuigt Ursula. Ze kreeg zelfs zoveel energie dat ze haar meisjesdroom om actrice te worden, begon na te jagen en zich voor audities bij verschillende theatergezelschappen inschreef. Nu staat ze regelmatig op de scène van de toonaangevende Berliner Schaubühne.
Professor sportpsychologie Sabine Schaefer (39) begeleidde het MPIB-onderzoek naar de invloed van bewegen op de geest. ‘De resultaten zijn verbluffend’, zegt ze. ‘De deelnemers blijken na het trainingsprogramma sneller en beter te kunnen denken dan ervoor. Het is alsof intensief fietsen hun hersenen weer jeugdig gemaakt heeft.’
Het onderzoek van het MPIB naar de link tussen beweging en geest is niet het eerste. Sabine Schaefer: ‘We bouwen voort op studies van onze Amerikaanse collega Arthur Kramer van de universiteit van Illinois. De voorbije jaren voerde hij gelijksoortige onderzoeken, maar dan rond de effecten van aerobics en stretching op het brein. Ook Kramer concludeerde dat de cognitieve functies bij vijftigplussers verbeterden. We zijn er ons allemaal van bewust dat die functies afnemen naarmate we ouder worden en we willen die aftakeling van ons brein liefst zo lang mogelijk tegengaan. Wij willen nagaan welke rol bewegen en sport kan spelen in het afremmen van de vermindering van onze verstandelijke vermogens. We willen ook meer te weten komen over de onderliggende mechanismen, over wat er precies in onze hersenen gebeurt. We hebben de deelnemers voor en na niet alleen proeven laten afleggen, we hebben ook MRI-scans van hun hersenen genomen. Het zal nog zeker een half jaar duren voor we die geanalyseerd hebben. Het enige wat we nu met zekerheid weten, is dat de deelnemers er zowel fysiek als mentaal flink op vooruitgegaan zijn. We hebben een sterk vermoeden dat hun hersenen beter werken als gevolg van een betere bloeddoorstroming, maar zolang we alle scans niet bestudeerd hebben, blijft dat speculatie.’
De beweegprofeet
De Nederlandse professor Erik Scherder (63), hoofd van het departement Neuropsychologie van de universiteit van Amsterdam, is niet onder de indruk van het MPIB-onderzoek. ‘We weten perfect hoe het komt dat bewegen onze hersenen beter laat werken’, zegt hij. ‘Er is inderdaad een betere doorbloeding: het hart pompt het bloed gezwinder door het brein. Daar komt bij dat de neurotrofines, de voedingsstoffen van de neurotransmitters, positief reageren op bewegen. Dat is helemaal geen speculatie.’
Scherder kreeg van zijn landgenoten de bijnaam ‘de beweegprofeet’. De voorbije jaren was hij verschillende keren te gast in het praatprogramma De wereld draait door om over de werking van de hersenen te praten, waarbij hij opzien baarde door tijdens de uitzendingen nauwelijks op zijn stoel te blijven zitten en zelfs op de tafel te klimmen. In oktober vorig jaar verscheen zijn boek Laat je hersenen niet zitten, een vurig pleidooi om altijd en overal te bewegen.
‘We worden geteisterd door een pandemie van lichamelijke inactiviteit’, zegt hij. ‘Wereldwijd zijn we gaan zitten. Dat heeft niet alleen ingrijpende gevolgen voor ons lichamelijk welbevinden, maar ook voor de toestand van onze hersenen. Onze stofwisseling heeft elke dag nood aan een halfuur flink bewegen. We beschouwen iemand als inactief als hij de minimale beweegnorm niet haalt. Die norm is: dertig minuten per dag aaneensluitend bewegen. Pas dan blijf je in conditie en blijven je cognitieve functies op peil.’
Moeten we dan intensief bewegen? ‘Nee, het gaat om een halfuur matig intensief bewegen, zoals traplopen, fietsen, intens tuinieren of een stevige boswandeling. Ook wie drie keer per week een half uur gaat hardlopen en de andere vier dagen de beweegnorm niet haalt, behoort tot de inactieven. Wie vanuit totale inactiviteit een half uur per dag begint te bewegen, ziet dat meteen vertaald in winst in zijn cognitieve functies, meer bepaald in de uitvoerende functies. Dat zijn die functies waarbij de prefrontale cortex, de voorzijde van de hersenen, het meest betrokken is.’
Speelt leeftijd een rol? ‘Natuurlijk niet. Het is zelfs een goed idee om kinderen eerst flink te laten bewegen voor ze aan de les beginnen. Als je een kind tien minuten laat fietsen en vervolgens zijn aandachtcapaciteit meet, merk je meteen verbetering.’
‘Het staat helemaal niet vast dat leeftijd geen rol speelt’, reageert Sabine Schaefer. ‘Van alle onderzoeken naar het verband tussen beweging en brein die tot nu toe gevoerd zijn, is het verband het duidelijkst bij mensen boven de zestig. Over vijftigers of jongere mensen zijn er te weinig data voorhanden.’
Aan het onderzoek van het MPIB mochten alleen oudere mensen deelnemen die een sedentair bestaan leidden, zoals Ursula Cezanne. Bestond de vergelijkingsgroep dan uit mensen die zes maanden lang hun oude vertrouwde bewegingsloze leven voortzetten? Schaefer: ‘We lieten de leden van de controlegroep niet thuis zitten niksen, want dan hadden we gegarandeerd de kritiek gekregen dat de fietsende groep misschien wel slimmer geworden was door samen te komen en te kletsen. Want ze kwamen altijd samen in het lab fietsen. Niemand wist tot welke groep hij behoorde. De mensen van de vergelijkingsgroep kwamen ook naar het lab, alleen waren hun hometrainers zo afgesteld dat ze geen enkele weerstand ondervonden, terwijl de andere groep zes maanden lang trajecten over voorgeprogrammeerde bergen en dalen moest afleggen.’
Tot verbazing van de onderzoekers bleken ook nogal wat leden van de zonder weerstand fietsende controlegroep er na zes maanden zowel fysiek als cognitief flink op vooruit te zijn gegaan. ‘Sommigen presteerden zelfs even goed als hun collega’s van de onder weerstand fietsende groep. Dat bemoeilijkt nu de analyse van de resultaten.’
Speelde bij een aantal mensen van de groep die zonder weerstand fietste, een placebo-effect? ‘Daar lijkt het op. Het kan er ook op wijzen dat de meest minimale vorm van bewegen al effect sorteert.’
Hindu-squat
John J. Ratey (67), professor psychiatrie aan Harvard, begint zijn lezingen en lessen altijd met de ‘hindu-squat’. Hij maant zijn toehoorders of studenten aan om recht te staan met hun armen gestrekt vooruit, de handpalmen omhoog. Daarna moeten ze onder het roepen van ‘Boem!’ met volle kracht hun ellebogen intrekken, tezelfdertijd door de benen buigen, met de handen de grond aanraken, om vervolgens in een vloeiende beweging weer in de uitgangspositie te belanden. Pas als ze dat tien keer herhaald hebben, zijn hun hersenen volgens de professor in staat om de rest van zijn betoog te verwerken.
Zeven jaar geleden schreef hij Spark, een boek over de relatie tussen bewegen en ons brein. Hij ontdekte die link voor het eerst toen hij eind jaren zeventig als beginnend psychiater aan de slag ging in Boston, de stad van de marathon. ‘Elke Bostonian was aan het hardlopen om zich voor te bereiden op dat jaarlijkse evenement’, vertelt hij. ‘Hoe dichter de datum naderde, hoe meer mensen afhaakten vanwege een blessure. Wij merkten dat in onze praktijk aan het stijgende aantal depressies. Ik kreeg professoren van de universiteit en industriëlen over de vloer die klaagden dat ze zich niet konden concentreren en dat ze in hun hele leven nog nooit zo aan zichzelf getwijfeld hadden. Ook zij waren fervente hardlopers die stil lagen door een blessure. Het leek alsof hun dagelijkse rondje hardlopen hun zelfmedicatie was tegen concentratiestoornissen. Ik begon toen al sterk te vermoeden dat bewegen wel eens een goed medicijn zou kunnen zijn in de behandeling van ziekten zoals depressie. Honderden jaren lang was beweging voor ons van levensbelang. Onze genen zijn geprogrammeerd om voedsel te verzamelen, te jagen en te vissen, en onze hersenen zijn ontwikkeld voor het aansturen van ons bijna continue bewegen. Lichaam en geest zijn dus één. Pas door veel te bewegen, leren we helderder denken, verminderen we stress en leven we langer en gelukkiger. Hippocrates wist al dat mensen met een slecht humeur gebaat waren met een fikse wandeling.’
Marathon Man
Tot tien jaar geleden leidde zelfstandig redacteur en vertaler Antoine Pennewaert (60) een zittend leven. Vandaag loopt hij marathons. ‘Ik ben daar bij toeval ingerold’, zegt hij. ‘Mijn vrouw ging hardlopen met Start-to-Run. Zonder enige verwachting en zonder enig voornemen liep ik met haar mee. Na een paar weken viel ik uit. Ik had overal pijn en raakte geen stap meer verder. Het was veel te zwaar.’ Pennewaert rustte een week en ondernam een nieuwe poging. ‘Na tien weken liep ik vijf kilometer. Ik herinner me nog dat ik tegen mijn vrouw zei: “Kun je je voorstellen dat we ooit met plezier zullen lopen?”‘
Voelde hij snel lichamelijk en geestelijk een verschil? ‘Op het einde van Start-to-Run was ik een paar kilo’s kwijt. Maar op dat moment had ik niet het gevoel dat tijdens het schrijven mijn brein beter werkte of mijn creativiteit meer aangescherpt was. Dat is pas een jaar later gekomen, op het moment dat ik hardlopen ook leuk begon te vinden. Drie jaar later besefte ik dat ik niet meer zonder kon.’
Het was een verslaving geworden? ‘Zo zou ik het niet durven noemen. Ik was me ervan bewust geworden dat ik vat gekregen had op een deel van mijn leven. Als ik straks ga hardlopen, voel ik me daarna beter. Dan is mijn hoofd leeg en breekt er een nieuwe dag aan.’
Pennewaert sloot zich aan bij een joggingclub. ‘Het was nooit mijn bedoeling om marathons te lopen, maar op de club werd voortdurend gepraat over wedstrijden. Ik hield een paar jaar de boot af, want ik wou gewoon hardlopen. Tot ik toch overstag ging. Na mijn eerste marathon was ik verkocht.’
Heeft het vele lopen hem slimmer gemaakt? ‘Misschien wel. Ik kan me makkelijker langer concentreren. Ik voel me meer verantwoordelijk dan vroeger, al kan dat ook met het ouder worden te maken hebben. Ik ben alleszins gedisciplineerder en doelgerichter. Tijdens het lopen ben ik me soms nauwelijks bewust van mijn omgeving; achteraf heb ik dan vaak een oplossing gevonden voor een probleem.’
Heeft het lopen ook invloed op zijn gemoed? ‘Tijdens en na het lopen surf ik op een golf van enthousiasme. Telkens weer.’
In september 2014 publiceerden neurowetenschappers Jorge Ruas en Mia Lindskog van het Karolinska-Instituut in Stockholm de opzienbarende resultaten van een onderzoek naar bewegen en depressie. ‘Eigenlijk weten we nog steeds niet wat een depressie precies is’, zegt Mia Lindskog. ‘Onze studie levert slechts een stukje van de puzzel: we hebben ontdekt welke biochemische veranderingen er door lichaamsbeweging in gang gezet worden om te helpen voorkomen dat onze hersenen tijdens stresssituaties beschadigd raken.’
Chronische stress vormt een van de grootste risicofactoren op depressie of burn-out. ‘We wisten al langer dat intensief bewegen voor een fikse toename van het gehalte aan het proteïne PGC-1a1 in onze spieren zorgt en we wisten ook dat PGC-1a1 een rol speelt bij stress, alleen was niet duidelijk hoe.’
Ruas en Lindskog kweekten genetisch gemanipuleerde muizen met een hoog niveau aan PGC-1a1 in hun spieren. Ze stelden de muizen dagen- en nachtenlang bloot aan stress, met knipperlichten en harde geluiden, en schudden zo het bioritme van de dieren duchtig dooreen. Een zelfde aantal onbehandelde muizen kreeg een identiek regime te verwerken. Na vijf weken blootstelling aan stress, bleken de normale muizen depressief gedrag ontwikkeld te hebben, terwijl de genetisch gemanipuleerde muizen depressievrij waren.
‘Bij aanvang van ons onderzoek dachten we dat de muizen met veel PGC-1a1 in hun spieren een stof zouden aanmaken die een gunstig effect heeft op de hersenen en ze zo vrijwaart van stress’, zegt Jorge Ruas. ‘Maar we ontdekten iets helemaal anders: hun spieren bleken het enzyme KAT te produceren dat hun lichaam zuivert van kynurenine, een schadelijke stof die gevormd wordt tijdens stresssituaties. Wat kynurenine precies in ons brein aanricht, weten we niet. Maar we treffen het in grote aantallen aan bij mensen met een psychische ziekte.’
De muizen met veel PGC-1a1 bulkten van de KAT en hadden geen last van stress; de normale muizen produceerden een overdosis aan kynurenine en ontwikkelden zo een depressiestoornis.
Door te sporten, drijven we de productie van het proteïne PGC-1a1 in onze spieren op, dat op zijn beurt het enzyme KAT in gang zet. KAT trekt vervolgens ten aanval tegen het schadelijke kynurenine en zet het om in kynurenine-zuur dat niet door ons bloed opgenomen wordt, waardoor het ook niet tot in onze hersenen kan doordringen. Jorge Ruas: ‘Activiteiten zoals fietsen of hardlopen zetten de zuiverende werking van onze spieren in gang, waardoor die organen een soortgelijke functie krijgen als onze lever en onze nieren.’
Risico indammen
Voor professor neuropsychologie en ‘bewegingsprofeet’ Erik Scherder hoeft nu niet iedereen marathons te beginnen lopen. ‘Mensen hoeven van mij zelfs niet naar de fitness; elke dag een halfuur flink bewegen volstaat. Het belangrijkste is dat we zitten zo veel mogelijk vermijden. Vergaderen kan ook terwijl je aan het wandelen bent en ‘s middags kun je je broodje al wandelend eten. In plaats van een stoel heb ik zelf een hometrainer aan mijn bureau.’
Scherder vindt de stelling dat sporten ons voor depressie behoedt te kort door de bocht. ‘Bewegen vermindert wel het risico op depressie of burn-out, omdat het ons chronisch stressniveau helpt te verlagen, wat een belangrijke risicofactor is.’
Helpt bewegen ook tegen dementie? ‘Ook hier geldt dat bewegen de risico’s helpt indammen. Er is veel onderzoek gedaan naar het effect van bewegen op hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten en suikerziekte. Dat zijn precies dé risicofactoren voor het ontstaan van dementie. Als je die wilt inperken, móét je uit je luie stoel komen. Te veel mensen hebben daar geen zin in.’
Als we niet dement willen worden, kunnen we beter gaan wandelen in plaats van sudoku’s op te lossen? ‘Denksport is natuurlijk ook goed voor het metabolisme van je brein, maar de ideale combinatie is zowel fysieke als cognitieve inspanning. En stress vermijden, want chronische stress is nefast voor onze hersenen.’
Religious Order Study
In een klooster ligt het stressniveau vele malen lager dan in een doorsneewoning. Dat viel ook de Amerikaanse neurowetenschapper David Bennett op. Hij is directeur van het Rush Alzheimer’s Disease Center in Chicago, en startte meer dan twintig jaar geleden de Religious Order Study op, een gigantisch onderzoek naar de toestand van de hersenen van paters en nonnen. Sinds 1993 verzamelt Bennett de hersenen van overleden geestelijken uit meer dan honderd kloosters. In de diepvriezers van zijn onderzoekscentrum liggen de in plakjes gesneden hersenen van 1200 zusters en monniken. Bij leven en welzijn laten de deelnemende kloosterlingen zich jaarlijks medisch en neuropsychologisch testen door Bennetts team. Bedoeling van de Religious Order Study is om op lange termijn de verbanden te ontdekken tussen levensomstandigheden, cognitief functioneren en het wel of niet ontwikkelen van dementie.
‘Katholieke kloosterlingen leven allemaal in vergelijkbare, gelijkmatige omstandigheden’, zegt Bennett. ‘Ze lijken sterk op elkaar, blijven trouw meewerken aan onze tests en hebben geen kinderen die bezwaar maken tegen het wegschenken van hun hersenen aan de wetenschap. We hebben nog maar weinig autopsies gemist.’
Dankzij de Religious Order Study kennen we vandaag heel wat factoren die de ziekte van Alzheimer bevorderen of afremmen. David Bennett: ‘Genetische factoren, een hoog hemoglobinegehalte, sommige nierziekten en diabetes verhogen het risico. Het ene ApoE-eiwit verhoogt het risico, het andere verlaagt het. Emotionele instabiliteit verhoogt het risico, net als depressieve gevoelens. Een ordelijk leven verlaagt het dan weer, net als fysieke en sociale activiteiten en het behoren tot een sociaal netwerk.’
Het kloosterleven lijkt dus een goede garantie om dementie te vermijden? ‘Op het eerste gezicht misschien wel’, antwoordt Erik Scherder. ‘Als je geen rottige moeder overste hebt die de plak zwaait, is het klooster een omgeving zonder stress als gevolg van relaties, carrières, kinderen of geld. Toch is het niet echt ideaal, want een louter stressvrij bestaan volstaat niet voor een gezonde geest. Ons moderne leven zit vol prikkelende elementen die in dat kloosterleven ontbreken. Elke dag valt er wel iets nieuws te beleven, en al die prikkels vormen prima grondstof voor ons brein.’
Personal trainers zijn voor vele mensen in België nog onbekend terrein. De belg heeft een verkeerd beeld van een sport-coach en denkt dat deze enkel voor de elite is weggelegd. Ontdek hier de pluspunten van een personal trainer.
Sporten terwijl er iemand meekijkt
Personal trainers. Wie zijn ze? Wat doen ze precies? Hoe zinvol zijn ze? Zijn ze enkel eigen aan fitnessland? En kunnen u en ik ons, als gewone man/vrouw uit de straat, wel een sportieve coachende rechterhand veroorloven?
In de Verenigde Staten is de personal trainer – het begrip zowel als de mens – al jarenlang ingeburgerd. Deze man/vrouw moet daar in je lijstje van vaste telefoonnummers voorkomen of je wordt er niet als bij de tijd aanzien.
In België hebben we de persoonlijke sportaanpak – in of buiten het fitnesscentrum – met behulp van eigen coaches nog niet zo fanatiek in onze harten gesloten. We beschouwen personal trainers eerder als een privilege van topsporters en de rijkere klasse.
En hier denken we verkeerd, leren we uit een gesprek met Professor Dr. Jan Boone verbonden aan het Centrum voor Sportgeneeskunde van het UZ Gent en Christophe Mertens, personal trainer en fitnesscoach uit Groot-Bijgaarden. Ook meerkamper enBelgisch topatleet Hans van Alphen ziet voor goede personal trainers mooie toekomstperspectieven weggelegd.
De wereld van persoonlijke sportbegeleiding, mogelijkheden en stijlen troef
Coach Christophe Mertens: ‘Zoals het begrip personal trainer aangeeft, betekent het concept in de eerste plaats het persoonlijk sportief begeleiden van één persoon (one on one training) op een afgesproken tijdstip. Die sportieve coaching gaat in de meeste gevallen door in een fitnesscentrum. Maar dat hoeft niet. Trainingen kunnen ook perfect buitenshuis of thuis doorgaan (bijvoorbeeld in het geval van een sportspecifieke loop- of zwembegeleiding). Afhankelijk van de kwalificaties van de personal trainer kan de sportieve factor worden aangevuld met informatie over gezonde voeding. Op je eigen tempo fitter en lekker in je vel groeien onder het alziend oog van de coach.’
‘Personal training kan ook een ruimere lading dekken. Zo valt small group training eveneens onder de noemer. Dit betekent dat een select groepje – maximum 4 tot 5 personen – door dezelfde coach op dezelfde locatie en tijdstip wordt begeleid. Groepslessen vallen wel buiten het idee van personal training. Logisch, gelet op het groter aantal deelnemers.’
‘Een derde vorm, die ik in mijn eigen fitnessruimte toepas, maar die mogelijk minder gangbaar is, is de persoonlijke sportieve begeleiding in de zaal. Wie niet geïnteresseerd is in een sportspecifieke ‘duurdere’ one on one begeleiding of om in groepjes te werken, verdient evenzeer kwaliteit. Daarom verzorg ik voor iedereen, na een gesprek over de beoogde doelen, een aangepast fitnessparcours. Alle oefeningen worden uitgelegd en minstens drie keer onder strikt toezicht uitgevoerd. Ook daarna wordt altijd een oogje in het zeil gehouden over de correcte uitvoering.’
Voor elkeen die met sport bezig is, start of moet starten
Prof. Dr. Jan Boone vult aan: ‘De Belg heeft vaak nog een verkeerd beeld van wat een personal trainer allemaal kan en waar je hem of haar kan vinden of inzetten.’
‘Personal trainers kunnen op sportief vlak in onze maatschappij een belangrijke bijdrage leveren door in, maar zeker ook buiten fitnesscentra, sporters van alle niveaus degelijk te begeleiden en hen bij te sturen. Ik kan niet genoeg benadrukken dat oefeningen correct moeten worden uitgevoerd. Wie bewegingen langdurig fout uitvoert – zelf de meest eenvoudige loopbeweging -, kan zware letsels oplopen. Beginnende sporters zijn zich daar vaak onvoldoende bewust van.’
‘Een personal trainer met de juiste kwalificaties kan tijdig ingrijpen. Dus ja, ook de gewone sportieveling heeft baat bij een korte of langere persoonlijke sportbegeleiding.’
‘Naast hun betekenis voor de sporter(s) in het algemeen, wordt de personal trainer belangrijker voor het bijstaan van mensen met een medische aandoening. Of dat zou, mijns insziens, toch zeer nuttig zijn. Artsen, kinesisten hebben niet meer de tijd om hun revaliderende patiënten onafgebroken op het sportpad op te volgen. Een persoonlijke sportcoach kan dan soelaas bieden. Op voorwaarde dat hij of zij naast de juiste kwalificaties enige wetenschappelijke/medische achtergrond heeft of er – als hij die kennis niet bezit – niet voor terugdeinst met de behandelende arts(en) samen te werken.’
De juiste papieren, een noodzaak
Prof. Dr. Jan Boone: ‘Ik ben een absolute voorstander van een persoonlijke sportieve begeleiding. Wel moet die de trainer van je keuze – zoals eerder al aangestipt – over degelijke papieren beschikken. In tegenstelling tot enkele jaren terug kan je in Vlaanderen vrij eenvoudig de titel van personal trainer krijgen. Daar is niets verkeerd mee, alleen hebben die mensen niet altijd meer de medische bagage om mensen met ernstige letsels of aandoeningen te adviseren.’
‘Wie niet onder medisch toezicht staat en zich wil laten begeleiden om de Mont Ventoux te beklimmen, kan dat rustig doen. Wie evenwel medische problemen heeft en diezelfde Mont Ventoux wil beklimmen, moet zorgen dat diegene op wie hij een beroep doet over de juiste kennis beschikt. Een hartpatiënt verdient een andere aanpak dan wie geen hartklachten heeft. Maar dat is een kwestie van vertrouwen, eerlijkheid van beide kanten en de juiste navraag.’
Christophe is het daarmee eens: ‘Ik krijg hier heel veel mensen over de vloer. Allemaal met hun eigen doelen en eisen. Zonder mij op te dringen, informeer ik altijd naar hun medische achtergrond: hart- of rugproblemen, een herstellende kankerpatiënt of iemand met het chronisch vermoeidheidssyndroom, MS of diabetes. Ik moet die dingen weten om geen fouten te maken. Ook de ouderdom moet in rekening worden gebracht bij het opmaken van een persoonlijk programma. Het is essentieel dat personal trainers zich aanpassen aan wie voor hen staat. Dat is onze taak.’
Een eenduidig positief verhaal
Christophe: ‘Ik besef heel goed dat wij, personal trainers, voor het grootste deel van de Belgische bevolking nog een nichemarkt zijn. En toch zijn wij er voor iedereen! De voordelen van een sportieve rechterhand zijn bovendien legio: de aanpak is persoonlijker, is intensiever en flexibel. Een individuele aanpak gaat meestal ook hand in hand met een snellere vooruitgang. En wie resultaat ziet, gaat door.’
Prof. Dr. Jan Boone onderschrijft: ‘Kiezen voor een personal trainer is kiezen voor heel wat pluspunten. De kern is de persoonlijke aanpak. Van daaruit vloeit motivatie voort en de drang om het opgelegde schema zo goed mogelijk te volgen. Je wil niet enkel jezelf trots maken, maar ook je coach op de neus drukken: ‘kijk eens wat ik al kan’. In veel gevallen zie je verder een snellere vooruitgang in uithouding, snelheid, lenigheid.’
Christophe: ‘Ja, personal training kan duur zijn. Maar er zijn diverse mogelijkheden om met een sportieve hulp aan de slag te gaan. Je kan bijvoorbeeld kiezen voor een kortstondig avontuur met een personal trainer zodat je de oefeningen of methodiek onder de knie krijgt. Zo blijft het prijskaartje gedrukt. Er is ook meer dan één personal trainer in België. Je kansen om iemand te vinden die je aan een betaalbare prijs sportief kan en wil helpen is best groot.’
Prof. Dr. Jan Boone: ‘Vergeet niet wat een personal trainer allemaal voor je doet of kan doen. Hij investeert in jouw welzijn. En ja, daar kan een stevig prijskaartje tegenover staan. Op termijn zie ik de situatie wel evolueren. Er zullen contacten met ziekenfondsen worden gelegd om onder bepaalde voorwaarden de kosten van een persoonlijke trainingsaanpak voor een stuk terug te betalen. De overheid kan eigenlijk niet anders dan op beweging inzetten, gelet op de vergrijzing, de problematiek van obesitas, revaliderende zieken, en de mens die aan sport wil doen.’
Meerkamper Hans van Alphen: ‘Voor topsporters moeten programma’s op maat gemaakt worden’
Topsporters maken doorgaans gebruik van persoonlijke coaches. Zo ook Belgisch topatleet Hans van Alphen. Toch meent ook hij dat u en ik evenzeer baat kunnen hebben bij een persoonlijke sportaanpak.
‘Als topsporter vind ik het nut van een personal trainer zeer groot. De voordelen van in groep trainen zijn er zeker, maar voor topsporters moeten programma’s op maat gemaakt worden. Elk individu is anders en reageert anders op trainingsprikkels. Zonder individuele bijsturing kan je al de technische disciplines die ik beoefen onmogelijk onder de knie krijgen.’
‘De kracht van een persoonlijke coach is dat er onmiddellijk kan bijgestuurd worden. Als je aan 10 personen eenzelfde trainingsprikkel geeft, kan de uitkomst 10 keer anders zijn. Het is essentieel een programma te vinden dat op jouw maat is gemaakt, waardoor je de meeste progressie kan maken. Mijn hoofdcoach Wim Vandeven kan perfect mijn lichaamstaal lezen. Hierdoor kan hij een training vroegtijdig afbreken of net nog een tandje bijsteken, afhankelijk van het doel van de training.’
‘Als je een goede personal trainer hebt zijn er volgens mij weinig nadelen. Eén nadeel kan zijn dat je op elkaar uitgekeken raakt als je dag in dag uit ‘1 op 1′ bezig bent.’
‘Zelf kies ik mijn trainers vaak op basis van reputatie. Een trainer die al mooie resultaten heeft bereikt met enkele atleten spreekt natuurlijk aan. Na enkele ‘testtrainingen’ weet ik wel of het al dan niet klikt.’
‘Niet enkel topsporters hebben baat bij een persoonlijke sportcoach. Een programma op maat gemaakt is altijd beter dan een algemeen programma te volgen. Een personal trainer komt natuurlijk wel met een prijskaartje. Ik zou het zeker adviseren als je specifieke klachten hebt en een algemeen programma je meer kwaad dan goed zou doen. Mensen die nog nooit gesport hebben kunnen in het begin ook wel wat extra begeleiding gebruiken evenals mensen met motivatieproblemen.’
